مهم‌ترین قتل سیاسی تاریخ معاصر + عکس
تاریخ انتشار: ۱۶ مهر ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۹۵۵۶۴۴۴
عبدالحسین‌خان نردینی ملقب به «معززالملک» و سپس «سردار معظم خراسانی» بعد‌ها به تیمورتاش ملقب شد. او یکی از سیاستمداران اواخر دوره قاجار و پهلوی است که مناصب گوناگونی از حکمرانی گیلان، کرمان و نمایندگی مجلس تا وزارت دربار را در کارنامه سیاسی خود دارد.
درباره حضور این سیاستمدار در مرکز یاران وفادار رضاخان که در تأسیس سلطنت پهلوی نقش ویژه‌ای داشته است، تردیدی نیست، اما قتل او یکی از مهم‌ترین و مبهم‌ترین قتل‌های سیاسی در تاریخ معاصر ایران به‌شمار می‌آید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
تیمورتاش که خود در ایجاد ساخت متمرکز دولت پهلوی، نقش محوری داشت و با اینکه به‌مدت هفت سال فرد شماره دوی سیاست در ایران بود، در نهایت قربانی همین تمرکز قدرت رضاشاه شد.
قتل تیمورتاش را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ حکومت رضاشاه دانست که پس از آن رضاشاه مسیر اقتدارگرایی رو به زوال را در پیش گرفت.
عبدالحسین در یک خانواده ملّاک بجنوردی و در سال ۱۲۵۸ به دنیا آمد. پدرش حاج کریمداد نردینی ملقب به امیر معظم بود که بعد از دوران کودکی عبدالحسین را ابتدا به عشق آباد و سپس برای تحصیل در رشته نظام به «سن پترزبورگ» روسیه فرستاد. وی در مدرسه عالی سن پترزبورگ، دروس نظامی را فرا گرفت.
او پس از صدور فرمان مشروطیت به تهران بازگشت و در وزارت امور خارجه به سمت مترجم روسی مشغول به کار شد. ظاهرا در دوره استبداد صغیر، وی به همراه سیدحسن تقی‌زاده با مشروطه‌طلبان همکاری داشته است و ملک زاده در کتاب «تاریخ مشروطیت ایران» از او به عنوان یکی از سردسته‌های مجاهدین و محافظان مجلس نام می‌برد.
عبدالحسین خان پس از پیروزی مجاهدین و خلع محمدعلی شاه در دوره دوم و سوم مجلس شورای ملی، نمایندگی خراسان را بر عهده داشت و بین این دو تاریخ یعنی در سال ۱۳۳۰ قمری مدتی فرمانده قشون خراسان بود.
پس از خاتمه دوره یک ساله مجلس سوم و مهاجرت نمایندگان، شغلی نداشت تا اینکه در سال‌های ۹۸ تا ۱۳۹۷ شمسی حاکم گیلان و مامور مقابله با مجاهدین جنگل شد که تحت رهبری میرزا کوچک خان جنگلی فعالیت می‌کردند. در همین سمت بود که عده‌ای از مجاهدین از جمله دکتر حشمت را که داوطلبانه تسلیم شده بودند، اعدام کردند. عبدالحسین خان، ظلم و تعدی فراوانی در حق مردم گیلان روا داشت. به همین دلیل نیز از حکومت گیلان خلع شد.
در دوره حکومت کوتاه سیدضیاءالدین طباطبایی یعنی بعد از کودتای سوم اسفند به علت ملاقات با یک مأمور انگلیسی مذاکرات در مورد کودتا، مدتی را در زندان گذارند.
سردار معظم خراسانی در بهمن ماه سال ۱۳۳۰ شمسی یعنی حدود یک سال پس از کودتا، در مقام وزیر عدلیه به عضویت کابینه سوم مشیرالدوله پیرنیا در آمد و پس از صدارت قوام السلطنه حاکم کرمان شد.
سردار در بهمن ماه ۱۳۰۲ به عنوان نماینده نیشابور به دوره پنجم مجلس شورای ملی راه یافت و در جناح طرفدار سردار سپه فعالیت می‌کرد. چند ماه بعد از شهریور ۱۳۰۳ در کابینه سوم رضاخان به سمت «وزیر فواید عامه» منصوب شد.
تیمورتاش در این سمت با همکاری علی‌اکبر داور، تلاش زیادی برای به سلطنت رساندن رضاخان میرپنج به عمل آورد و مدتی بعد حزبی به نام حزب «ایران نو» تأسیس کرد که عمر آن چندان نپایید. عبدالحسین خان در سال ۱۳۰۴ شمسی نام خانوادگی تیمورتاش را برای خود انتخاب کرد و در همین سال اندکی پس از انتقال سلطنت رضاخان پهلوی به سمت وزیر دربار او منصوب شد و تا سال ۱۳۱۱ به مدت ۷ سال، از مراکز عمده قدرت در دوران سلطنت رضا شاه به حساب می‌آمد. او در عین حال که به عنوان وزیر مقتدر در دربار پهلوی بخش اعظم سیاست خارجی کشور را زیر نظر داشت، سمت نمایندگی خود در دوره نهم قانونگذاری، یعنی وزارت دربار را تحت عنوان «وکیل نیشابور» حفظ کرد.
تیمورتاش در تابستان سال ۱۳۰۸ به مدت دو ماه و نیم به اروپا سفر کرد و ضمن دیدار از شوروی، آلمان، ایتالیا، ترکیه، انگلستان و فرانسه که استقبال مفصلی از وی در همه جا به عمل می‌آمد، موفق به دریافت نشان «لژیون دونور» از دولت فرانسه شد.
بین سال ۱۳۰۸ شمسی مذاکراتی بین «کدمن» رئیس شرکت نفت ایران و انگلیس و تیمورتاش برای تجدید قرارداد نفت دارسی در تهران و لندن صورت گرفت، ولی تیمورتاش با وجود اقامت دو ماهه در لندن در سال ۱۳۱۰ نتوانست رضایت شرکت نفت ایران و انگلیس را در این زمینه جلب کند و در این سفر در راه مراجعت از راه روسیه عازم ایران شد و چند روزی در مسکو اقامت گزید. سپس با چند مقام رسمی ملاقات کرد و مذاکراتی در زمینه انجام داد. اما کیف دستی او در قطار مسکو ـ. باکو گم شد و با توجه به توفیق نیافتن مذاکرات وی با مقامات انگلیسی، شایع شد که وی مایل است امتیاز دارسی را برای بهره‌برداری از نفت ایران لغو کند و به روس‌ها بسپارد.
گفته می‌شود که انگلیسی‌ها توسط یک زن زیبای آسوری که منشی مخصوص تیمورتاش بود، اسناد سیاسی محرمانه با مقامات شوروی را به دست آورده و از آن عکسبرداری کردند و بعد از مدتی عکس‌های آن را در اختیار رضاشاه قرار دادند.
به هر حال روز دوم دی ماه ۱۳۱۱ شمسی، تیمور تاش به دستور رضا شاه از وزارت دربار برکنار شد. ابتدا نزدیک دوماه در منزل خود تحت نظر شهربانی بود و سپس به زندان قصر انتقال یافت. او دو بار محاکمه شد و برای جلوگیری از اعمال نفوذ قدرت‌های خارجی از جمله روسیه و فرانسه، اتهام وی جرایم غیر سیاسی عنوان شد.
بلوشر، سفیر وقت آلمان در ایران در خاطرات خود درباره ماموریتش در ایران در ارتباط با انتهای کار تیمورتاش و احوال و سرنوشت دردناک او چنین می‌گوید: «این مرد نازپرورده ناگزیر شد بر سنگ مرطوب و برهنه کف اتاق بخوابد. غذای خصوصی را هم منع کردند و او مجبور شد غذای زندان را، که می‌ترسید مسموم باشد، بخورد. چندی بعد تیمورتاش به فراست دریافت که غذایی که پیش او گذاشته‌اند، مسموم است. از خوردن آن ابا کرد و چندین روز را بدون غذا گذراند. آنگاه گرسنگی زورآور شد. خورد و همان شب با درد‌های وحشتناک روزگارش به سر آمد».
بدین ترتیب می‌توان راز سرنگونی نزدیکان و رجال سیاسی محبوب پهلوی اول را در این مطلب دید که رضاشاه بعد از تثبیت قدرتش به قول سیدحسن تقی‌زاده از هر کسی که جُربُزه داشت، وحشت می‌کرد و همه را می‌خواست از میان بردارد. هرچند در راه کمک به او و قدرتش قدم‌های بزرگی برداشته بود.
منابع:
پژوهشکده مطالعات تاریخ معاصر
کتاب معماران عصر پهلوی تالیف نجفقلی پسیان و خسرو معتضد
منبع: پارسینه
کلیدواژه: قتل سیاسی تاریخ معاصر تیمورتاش رضاشاه دوره قاجار پارسی خبر عبدالحسین خان
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.parsine.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «پارسینه» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۹۵۵۶۴۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کاندیداها در آستانه انتخابات دنبال ارائه دیدگاه‌هایشان باشند
دبیر ائتلاف امنا گفت: کاندیداها باید در آستانه انتخابات دنبال ارائه دیدگاه‌هایشان باشند اما برخی جریانهای سیاسی بداخلاقی کرده و در رسانه‌های رسمی و غیررسمی حرف‌هایی زده‌اند که نشان‌دهنده چیزی جز ترسی از شکل‌گیری جریان انقلابی و پویا و توانمند نیست. - اخبار سیاسی -
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، سیدنظام‌الدین موسوی دبیر ائتلاف انتخاباتی امنا در نشست خبری، اظهار داشت: در این دوره از انتخابات مانند مرحله اول ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب حضور فعالی دارد. در مرحله اول 7 نفر از ائتلاف امنا به مجلس راه یافتند و در این مرحله هم 15 نفر از نامزدهای امنا در انتخابات حضور دارند، در همین راستا ائتلاف امنا برنامه‌ریزی‌های مختلفی داشتند و نامزدهای این ائتلاف نشست‌های کارشناسی و گروهی داشتند.
وی افزود: این دوره از انتخابات به‌نوبه خود یک تجربه جدید سیاسی است. معمولاً در آستانه انتخابات رقابت‌ها بالا می‌رود. لیست‌ها و جریانهای فعال نگاه‌ها و دیدگاه‌های خود را مطرح می‌کنند تا مردم بتوانند انتخاب دقیق و درستی داشته باشند. ما در ائتلاف امنا هم در دوره قبل و هم دوره فعلی تأکید بر چند نکته اساسی داشتیم. ائتلاف امنا بر اساس چارچوب و اصول وارد انتخابات شد.
موسوی خاطرنشان کرد: ما معتقد بودیم در عرصه سیاست دوره پدرخواندگی و شخص‌محوری گذشته است و باید به‌سمت شاخصها حرکت کنیم. برای انتخاب نامزدها باید شاخصها را رعایت کنیم. شخص نمی‌تواند شاخص انتخاب درست نامزدها باشد. کشور نیازمند تحول جدی در عرصه تصمیم‌گیری و اجراست و ما نامزدها را هم بر همین اساس انتخاب کردیم. حدود یک‌هزار کاندیدا را بررسی کردیم و بر اساس شاخصها به این 30 نفر رسیده بودیم.
دبیر ائتلاف امنا ادامه داد: امنا یک ائتلاف جدید در عرصه سیاسی بود، شاید موقعی که امنا اعلام تأسیس کرد خیلی‌ها باور نمی‌کردند به‌عنوان قطب جدی وارد عرصه سیاسی شود، خیلی‌ها حتی از دوستان و همفکرهای ما حتی تحلیلگرهای سیاسی مسئله را جدی نمی‌گرفتند و فکر نمی‌کردند این جریان بتواند در انتخابات تأثیرگذار باشد، بخشی از دلایل تأسیس امنا برهم‌زدن همین جریان بود، اینکه فقط یک گروه باید برای مردم تصمیم بگیرد، این فضا شکست و ائتلاف امنا و برخی از گروه‌های جدید معادله انتخابات را برهم زدند و ترکیب منتخبین دوره اول در تهران نشان داد که مردم مثل گذشته به یک لیست و یک جریان رأی ندادند بلکه دست به انتخاب زدند و ائتلاف امنا اثرگذاری زیادی داشت. بعد از پایان مرحله اول تصور ما این بود فضای انتخابات به‌سمتی می‌رود که از دور اول عبرت گرفته می‌شود.
وی گفت: در دور اول مدل انتخاب مردم پیام‌هایی داشت، طبیعتاً جریانهای سیاسی پویا تلاش می‌کنند آسیب‌های وارد بر خود را ترمیم کنند و از مدل رفتار مردم برای خود مدل رفتاری جدیدی طراحی کنند. فکر کردیم در دور دوم شاهد یک رقابت مبتنی بر برنامه باشیم. در این مدت که از زمان برگزاری مرحله اول گذشت متمرکز بر طراحی برنامه برای مجلس آینده بودیم، جلسات متعددی با اقشار مختلف داشتیم تا بتوانیم یک نظام مسایلی را از زبان مردم دریافت کنیم و در دور دوم مطرح کنیم و فضای انتخابات به‌گونه‌ای باشد که بلافاصله در صورت اخذ رأی مردم وارد طراحی اقداماتی برای عمل فعال در مجلس شویم، واقعیت اینکه در حوزه اقتصادی در ائتلاف امنا برای رفع مشکلات اقتصادی مردم که حول ایده‌هایی نظیر دلارزدایی مطرح می‌شود، پیگیری می‌کردیم.
موسوی خاطرنشان کرد: اما متأسفانه آنچه شاهدیم در آستانه انتخابات به‌واسطه تأثیری که گفتمان امنا داشته است، شاهد تخریب‌های متعددی هستیم، عملیات تخریبی سنگینی علیه امنا به‌صورت کلی و جزیی صورت گرفته است، پول‌پاشی‌های سنگینی در فضای مجازی صورت می‌گیرد، اختلاف‌افکنی‌های درون امنا که گاهی ما به آن می‌خندیم که اصلاً وجهی از واقعیت ندارد، بیان می‌کنند فلان گروه از امنا جدا شد، چه‌چیزی را می‌خواهند بیان کنند؟ گفتمان امنا در بدنه ملت طرفدارانی دارد؛ حتی اگر این اشخاص حاضر در امنا نباشند این نوع نگاه و این تفکر برای خود نهادسازی و ساختارسازی سیاسی خواهد کرد، این تخریب‌ها و هتاکی‌ها بیش از اینکه نشانی از واقعیت داشته باشد ناشی از ترس است، در آستانه انتخابات برخی جریانهای سیاسی بداخلاقی می‌کنند.
دبیر ائتلاف امنا گفت: کاندیداها باید در آستانه انتخابات دنبال ارائه دیدگاه‌هایشان باشند اما برخی جریانهای سیاسی بداخلاقی کرده و در رسانه‌های رسمی و غیررسمی حرف‌هایی زده‌اند که نشان‌دهنده چیزی جز ترسی از شکل‌گیری جریان انقلابی و پویا و توانمند نیست.
موسوی ادامه داد: این تخریب‌ها تغییری در نوع نگاه مردم ندارد چون آنها توجهی به تخریب‌ها ندارند و می‌دانند مسائلی که با پول‌پاشی در برخی رسانه‌های زرد و بی‌هویت صورت می‌گیرد بیشتر به‌خاطر ناراحتی و عصبانیت از انتخابات اسفند پارسال است که در انتخابات اردیبهشت تکمیل می‌شود.
انتهای پیام/+
رضا زرندی رییس کل دادگستری استان خراسان رضوی شد